Om mij heen zie ik steeds meer mensen (mezelf regelmatig meegerekend) worstelen en in toenemende mate “ont-stemd” raken: te moe, te gestrest, niet meer het gevoel hebben mee te kunnen of willen in het razende tempo van deze consumptiemaatschappij of een plek te hebben in deze concurrerende individualistische instagramwereld.
Wanneer die gevoelens van isolement en verlies van kracht groot zijn en lang aanhouden, dan kan je spreken van een depressie of van een burn-out. Twee ziektebeelden die steeds veelvuldiger voorkomen lijkt het wel: er wordt geregeld geschreven over een depressie-epidemie en het is bekend dat stress- en burn-outklachten zorgen voor het overgrote deel van uitval en ziektekosten op de werkvloer.
Er is dus sprake van een toenemende ontstemdheid, de afstemming tussen het individu en de wereld is op zo’n moment even weg. Ook binnen onszelf is de afstemming herhaaldelijk ontregeld. Het lukt simpelweg niet meer om het (jachtige) tempo waarbij niets ooit goed genoeg lijkt, vol te houden. Het voelt alsof je stil staat en niet meer verder kan terwijl iedereen om je heen voortraast naar meer en beter.
Ik las in De schaduw van de zwarte hond, depressie als symptoom van onze tijd,dat je depressie (en ik denk tevens burn-out) ook kan zien als een natuurlijk middel om jezelf te beschermen. Je wordt immers min of meer fysiek en mentaal gedwongen om jezelf terug te trekken, te herstellen en de invulling van je plek op de wereld te her-evalueren.
In sommige culturen zijn deze periodes van tijdelijke terugtrekking volledig geaccepteerd en geïntegreerd, zoals de Walkabout bij de Aboriginals en de Vision Quest bij de Amerikaanse Indianen.
Volgens mij doen wij iets vergelijkbaars als we met vakantie gaan: ons terugtrekken uit de constant repeterende activiteiten, herstellen van alle drukte en nadenken over wat we echt belangrijk vinden. Het is denk ik ook een van de redenen waarom steeds meer mensen ervoor kiezen om onbetaald verlof op te nemen.
Maar zou het niet nog beter zijn wanneer stilte, rust en tevredenheid met wat er is, weer gezien gaan worden als essentiële bestanddelen van onze dagelijkse routine en omgeving? Als een noodzakelijke tegenklank, zodat er weer harmonie ontstaat in ons reguliere ritme en we ons weer meer (af)gestemd gaan voelen in onszelf en met onze omgeving? Zo kan wellicht ook het zware ont-stemd-zijn wat vaker worden voorkomen.
Meer lezen? Bovenstaande is geïnspireerd door: De Schaduw van de Zwarte Hond, depressie als symptoom van onze tijd. Bert van den Bergh. 2019, Boom uitgevers Amsterdam.
